(i) Phungkhawm tentu khamna:
Khuasung khatpan ngaknu le tang val a tentu kham hi. Tangval te zi tu khuadangpan kipui a, ngaknu te khua dangah mo kitha hi. Phungkhawm ten tu a khaamna thusia sungh le pu meal heak a zaithei natu a ngaisutna uh ahi hi.
Sizangngam sungah Sya Pau Suan in phungkhawm Pi Kham Ciang it in a tenpuiciang phungkhawm kitenna tu, khau ki sattan hi ci-in kingaisun a, Sizangngam sungah phungkhawm kiteangthei hi ci-in ki ciamte hi.
(ii) Nausen vawkna:
Nausen suaktung te vawkthei uh a, a vawkthei nathu nam 2 omsak hi.
(1) Phungkhawm tentu kham ahiman khuasungkhat lawmta ki it te sungpan apiang nausen te vawk hi.
(2) A thu ni napan ta numei tam deingawl uh ahiman numei tadei zaciang bek keam a, a deiza val numei a piangte vawk hi. Vawk ih ciciang a suaktuung nausen ahingtang in duisung munkhat ah koi in athi tuin ki nusia cip hi.
(iii) Sanin ten na:
"SANIN TEN" aciciang nupa te a pasal omngawl hunsung peuma sa ne theingawl tu a ci na hi. A pasal te om ngawl lan in a zite in a nungsang te inn ngawlbuang sa nesak theingawl hi. A ne aom a, a kihe le nupa kikhul / nupa kikhen nadong piangsak thei liang hi.
Sizang kampau teng Thuantak khua ah aki tenkhop hunlai in nupi khat a longsan mama a, a pasal om ngawllan veu in a innpaam te Akveu nguksak in ngaw kusak tawntung hi. Voknodawng khawngzong nguku thei tawntung hi. A innpaam te in he ngi ngetek ahihang kuama in son nuam ngawl in encik nginge bek hi.
Nikhat niciang a innpaam nupi khat in taaksi huan a, simui saw hi. A simui ngim a zakciang Akngu tawn tung nu in na pasal omngawl lan bang zong huan thongson nu ziam? acileh a innpaam nu thin-uk a, nang ih na pasal omngawl lan Akngo a, vokno dawngkhawng na ngawku bang hibua ungh, ko hi le ante po huan a, maimu po, simui po kang a, sawbek khuzam ci hi.
Nupinu in a banghun a tabang ta ngei kana khiziam aci le, a innpaam nu in innpaam te akzong nguksak a, ngoku tawntung hingawl niziam ci hi. Nupinu in a innpaam te Akkhat nguk sak a, puankhauip taw tun in a zing sangciang alaang sungah heang a, lokuan tu in pai hi. A vaikuan tu apai kawm in innpaam te awng Akbo khawng te ngual mawsiat thathong heakvun, Sangak, Muthi zong hithei hi ci-in a thin ki uksak mama in lo kuantu apai le lam naaltawk in lik lui lam a, a laangsung ah a Aknguk puak sia delphatha ahiman a Ak au vaduak hi.
Ak au azaak uhciang a innpaam te in patau in a deltek uh le a kongmai te Akpui khat na hi luilam hi. Nupinu a maizum mama ahiman nitak khua zinngawl in vaicia ngamngawl a, zing sang khuavakma veu in vaikuan tanhi.
Innpaam te Vokno, innpaam te sa ngawmphe te, innpaam te Ak nguk sak papai ahiman, Thuantakkhua thing vaihawm a, numei peuma a pasal te omngawl in sane theingawl tu ci-in thukham vawt hi. Tuahunpan kipan Sizang sungah numei te sanin ten kipan hi.
Mihing te kipil va-ial ahiman Zo khangpan simsuk khang 22 zawk ciang kizangh nawnngawl hi.
(iv) Mithi phena:
Mithi phena ciciang mithi a ngawmdong haai/koi cina hi. Innkhat sungpan mithi a omciang vuipai ngawl in luang3 luang4 bang acin dong kingaksak a, vuikhat in ahon in vuipheang hi. Nuntakna haksatna tungtawn in lamtaaktu haksa asak uh man ahi hi.
Lamtaak ci-in meipum Sial, Lawi, Khui ngo in kivui hi. Saluang bang zapo a ngozong in mithingal te an neak tuineak om sakngawl in tanu sa, song-ngau sa at in, innsim sa ci-in mi thingal theampo sabek khattek pia hi.
Lamtak ngawltaw mithi a kivui theingawl na thusia tuahun in a upna uh le a deina uhsia mithi te in sathin salung akeng bale vantung kongkha pan in Sapin nupi aci uh doainupi khat in lungngam baak in vantungngam a tumtu awingawl hi ci-in upna nei ahiman in sathin salung taw Sapin nu pi athap ciang mithi te vantungngam thengthei ci-in um hi. Tuahu in lam tak ngawltaw mithivui nuamngawl uh hi.
A innsung munkhat (pialthang a ci namun)ah nguahe taw khinvawt a, "Tembe" ci hi. Tua Tembe tungah a mithi tosak a, a nungsangpan nanh na vawt hi. Anuaipan meitaw haai/em a, a ngawmdong nitaksim in ngaknu tangval te in haai/em hi. A mithi haai/ em napan aluang athithu tui te le a vun athem aneng te zubeal tamsa a peuseau tetaw veu in dong a, a nasep atawlngak ciangveu in khuahui nin buakna veu ah bua hi.
Innteak te in mithi ahaai/ em ngak nu tangval te tungah a lungdam huin nitak khakhat taaksi khawng huan in anasep tawlngak ciang in pia hi. Ngak nu pawlkhat in a mithi thamna a khut silngawl in taaksi lom in ane papaih ngaknu tesia ngaknu thupi mama in mu a, thupi sak hi.
Tuahun in namngimtui kizangh zo ngawl ahiman in inn 2, inn 3 bang ki pawl in meila sabaal kinei hi. Thi ni in a ki pawlpui sabaal te in meidet tu sik hi.
Khualhaw zintun nate in mithi phe anei le mithi ngalna sumpia ngawlin ciakik ngawl hi. Ngaalngawl in a ciasan le kithupi simngawl na, kizawnsak na in ngaisun uh hi.
No comments:
Post a Comment